niedziela, 1 listopada 2020

Cmentarz żydowski w Lesku - jeden z największych cmentarzy żydowskich w Polsce woj. podkrapackie

Dziś Dzień Wszystkich Świętych i dlatego opowiem o kirkucie który odwiedziliśmy latem.
Cmentarz żydowski w Lesku ze względu na wiek zachowanych nagrobków - macew, uważany jest za jedną z najcenniejszych nekropolii w Polsce.
Zapraszam na spacer.
Lesko jest miastem w woj. podkarpackim, jest siedzibą powiatu i gminy.
To tutaj przy ulicy Słowackiego wchodząc stromymi schodkami pod górę znaleźliśmy się w magicznym miejscu.
Kirkut - Cmentarz żydowski to miejsce gdzie znajdują się nagrobki z XVI - XX wieku.

Są to płyty wykonane z miejscowego piaskowca, pozbawione zdobień, z inskrypcjami o prostej, archaicznej w swym kroju czcionce. 
Czas i położenie cmentarza sprawiły że macewy nie znajdują się w większości w ich pierwotnym miejscu, wypłukane przez wodę i osuwające się pod niestabilną ziemią.

Grób Menachema Mendla Horowica, rabina i cadyka z Rozwadowa i Leska
Na terenie 3,2 ha zachowało się ponad 2000 macew - nagrobków, niektóre z nich liczą sobie ponad 400 lat.
W latach 90 - tych ubiegłego wieku dwaj naukowcy Andrzej Trzciński i Maciej Wodziński przeprowadzili dokładną inwentaryzację nagrobków.
Dzięki temu wiadomo np. że na macewach z XVI wieku są błędy ortograficzne w języku hebrajskim.
Dowodzi to jedynie temu że pochówki były raczej prymitywne i nie przywiązywano wielkiej wagi do inskrypcji.


Uwagę na cmentarzu zwraca zadaszony nagrobek z dwiema płytami.
Jest to grób zmarłego w dniu 9 października 1803 r. Menachema Mendla Horowica, rabina i cadyka z Rozwadowa i Leska, ojca znanego cadyka Naftalego Cwi Horowica z Ropczyc. 
Napis na jego macewie głosi: "Tu spoczywa święty rabin Menachem Mendel (oby jego zasługi były dla nas ochroną), ojciec świętego rabina Naftalego Cwi z Ropczyc (oby jego zasługi były dla nas ochroną), powołany do niebiańskiej jesziwy w dniu święta Simchat Tora 23 Tiszri 5564. Niech jego dusza związana będzie w węźle życia wiecznego. W otoczeniu jego grobu pochowani są jego ojciec, r. Jaakow i jego syn r. Szmuel Szmelka, i jego wnukowie r. Menachem Mendel syn r. Szmuela Szmelki i r. Menachem Mendel syn r. Abrahama Chaima" (tłum. Wojciech Tworek).




W 1969 roku nekropolia została wpisana do rejestru zabytków.
Na najstarszej macewie na cmentarzu wyryty został napis w języku hebrajskim:
"Tu pochowany mąż, bojący się Boga, Eliezer syn Meszulama (pamięć sprawiedliwego niech będzie błogosławiona), we wtorek 9 dnia miesiąca tiszri 309 roku według krótkiej rachuby" (źródło tłumaczenia: A. Trzciński, M. Wodziński "Cmentarz żydowski w Lesku" ).
"Wyglądają cmentarze żydowskie jak zręby leśne:
szeregi większych i mniejszych kamieni,
pionowo sterczących z ziemi.
Stoją w długich szeregach, jedne za drugiemi".
M. Bałaban "Zabytki historyczne Żydów w Polsce", 1929 r.
Radość historyków, potomków rodzin żydowskich i turystów także jest wielka, ponieważ w czasach PRL-u miał tutaj powstać ogród botaniczny, strata byłaby ogromna.
Na szczęście nic takiego się nie stało.
Opracowała Dorota Owczarek
Źródło: Wikipedia, www.cmentarzezydowskie.pl; www.polskapogodzinach.pl
Zdjęcia: 10 sierpnia 2020 roku
Lesko 
woj. podkarpackie

14 komentarze

  1. Przeraża mnie fakt, że nikt nie dba o ten i wiele innych cmentarzy.Niemal wszystkie nagrobne macewy utonęły w morzu pokrzyw. Taki widok boli, przecież jest to miejsce o niesamowitym klimacie.
    Pozdrawiam:)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To prawda, ale nie ma pieniędzy w budżetach gmin na takie rzeczy, tak się tłumaczą, dobrze że go nie zaorali, przykro mi.

      Usuń
    2. Dlaczego Zydzi nie dbają o ich przodków , spoczywających na tych cmentarzach . to bardzo dziwne i bardzo żle świadczy o Tym narodzie !!!!!!!!!!!!!.

      Usuń
    3. Nie do końca zgadzam się z Twoim komentarzem. A nie świadczy źle o naszym narodzie że nie dbamy o własne cmentarze? katolickie? nie będę wymieniać gdzie ale jest ich dużo? Dlaczego nikt nie dba o przodków chrześcijan? O nas to tez to dobrze nie świadczy jako o narodzie. Cmentarz jest na terenie Polski i to my Polacy powinniśmy o niego zadbać a nie czekać aż przodkowie żydowscy się znajdą, a może ich już dawno nie ma? a może nie wiedzą że ich bliscy tam spoczywają?
      Pozdrawiam Anonimie!!!!!!!!

      Usuń
  2. Wyjątkowe miejsce:)))Pozdrawiam serdecznie:))

    OdpowiedzUsuń
  3. W tym roku zero podróży zagranicznych. W kwietniu mieliśmy zarezerwowany hotel (4 noce) w Rzymie, w maju kilka na (7 nocy) Korsyce. Linie lotnicze zwróciły nam pieniądze za bilety. Przepadły pieniądze za rezerwacje samochodów i hoteli. W lipcu mieliśmy jechać do Niemiec (7 nocy + 1 w Szczecinie) poznać miasta hanzeatyckie. Przy mojej chorobie to bardzo dołująca sytuacja.
    Serdecznie pozdrawiam:)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Nam udało się zajechać na Węgry na chwilę ale to wszystko. Pozdrawiam Łucjo.

      Usuń
  4. Podobnie wiekowy jest krakowski cmentarz Remuh, pochodzi z połowy XVI wieku, jednak zapewne z racji miejsca położenia, raz, że Kraków, dwa, że Kazimierz, gdzie znajduje się dzielnica żydowska cmentarz jest zadbany i stanowi atrakcję turystyczną. Pamiętam, że zwiedzałam kiedyś w Niemczech żydowski cmentarz, co bardzo mnie zaskoczyło, iż właśnie tam znajduje się, nie zniszczony żydowski cmentarz. Było to gdzieś w ok. Mannheim, ale dokładnego miejsca nie pamiętam. Lubię nekropolie, a te żydowskie są dodatkowo ciekawe, bo tak inne od naszych, poza tym napisy po hebrajsku są dla nas tak egzotyczne. Jest zniszczony, ale istnieje, to ważne. Czytałam kiedyś, jak wiele takich cmentarzy uległo unicestwieniu. Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ja mogę po nekropoliach chodzić i chłonąć ich magię lat, podumać, powspominać. Ja tez się cieszę że jeszcze sporo żydowskich Nekropoli istnieje. Pozdrawiam.

      Usuń
  5. W Polsce cmentarze żydowskie, a właściwie to, co po nich pozostało fascynuje mnie najbardziej. Stare, opuszczone, zaprzyjaźnione z przyrodą (czasem za bardzo). Jednym z takich miejsc jest kirkut w Cieszynie. https://www.siwywiatr.pl/pol/stary-kirkut-w-cieszynie/

    OdpowiedzUsuń
  6. Cieszę się, że pokazałaś nam ten wiekowy żydowski cmentarz, który na przekór czasom ocalał od zapomnienia. Szkoda tylko, że zabytkowe macewy tak niszczeją i dosłownie chylą się ku ziemi...
    Żal, bo to żywe dowody historii miejsca i ludzi...
    Pozdrawiam.
    Anita

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dokładnie Anito, żal wielki. Dobrze że możemy je jeszcze podziwiać.

      Usuń

Miło że mnie odwiedziłeś....zostaw po sobie ślad.
Anonimie-podaj swoje imię.
Jeśli podoba Ci się mój blog to proszę dodaj go do obserwowanych.
Dziękuję i zapraszam ponownie.

Łączna liczba wyświetleń

Obserwatorzy Blogger