wtorek, 30 sierpnia 2022

Wielka Synagoga i cmentarz żydowski w Tykocinie woj. podlaskie

Tykocin to jedno z piękniejszych miast Podlasia.
Jest tu mnóstwo zabytków i atrakcji do zwiedzenia.
Dziś jednak opowiem jak zwiedziliśmy synagogę i cmentarz żydowski.
Tykocin jest miastem na Podlasiu, położonym w województwie podlaskim, powiecie białostockim, jest siedzibą gminy miejsko - wiejskiej.
Wielka Synagoga w Tykocinie to pozostałość po istniejącej tu niegdyś licznej gminie żydowskiej. 
Budowla została wzniesiona na miejscu starej drewnianej bożnicy w 1642 roku.
Mała Synagoga - Dom Talmudyczny znajduje się w sąsiedztwie Dużej Synagogi. 
Została wybudowana pod koniec XVIII wieku na planie prostokąta w stylu barokowym.

W Wielkiej Synagodze obecnie mieści się Odział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.

W XVIII wieku do narożnika północno - wschodniego dobudowano niską wieżę, która pierwotnie służyła jako więzienie dla Żydów.


Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali i ograbili wnętrze świątyni i urządzili tam magazyny.
Natomiast po wojnie nadal istniały tam magazyny jednak tym razem nawozów sztucznych.
W roku 1965 wybuchł w synagodze pożar w którym spłonęła unikatowa biblioteka i archiwa gminy żydowskiej.


W latach 1974 - 1978 przeprowadzono gruntowny remont i konserwację synagogi. 
Od 1977 roku stanowi siedzibę Muzeum Kultury Żydowskiej w Tykocinie.

Obecnie muzeum posiada bardzo bogatą ekspozycję judaiców oraz innych przedmiotów związanych z kulturą żydowską.
W sali głównej zobaczyć można m.in. zabytkowe zwoje Tory nakryte koroną, tasy, tałesy, księgi, tefiliny, chanukije, menory, besaminki. 
W wieży urządzono pokój rabina oraz rekonstrukcję Seder Pesach, czyli wieczerzy paschalnej.








Synagoga jest obiektem, który stanowi wartość zabytkową. 
Została ona wpisana do krajowego rejestru zabytków nieruchomych pod numerem 81 w dniu 24 stycznia 1957 roku.

Cmentarz żydowski w Tykocinie zlokalizowany jest kilkaset metrów od synagogi
Jest to jedna z najstarszych nekropolii żydowskich na terenach Rzeczypospolitej, istniejąca od 1522 roku, czyi od czasów sprowadzenia przez Olbrachta Gasztołda Żydów do Tykocina. 
W przywileju dla społeczności żydowskiej, Gasztołd postanowił między innymi:
„Miejsce też kładzenia się, gdzie martwe chować mają, daliśmy im za ogrody, wjeżdżając w bór pierwszą górą nad rzeką”.

Obok Żydów tykocińskich do połowy wieku XVIII chowano tu też Żydów z Białegostoku.

Przed II wojną światową został otoczony betonowym parkanem, ufundowanym przez Żydów tykocińskich, którzy wyemigrowali do USA. 
Zarówno ogrodzenie, jak i cmentarz są zdewastowane.


Nekropolię zniszczyli Niemcy w okresie okupacji podczas drugiej wojny światowej. 
Z ich polecenia usunięto większość płyt nagrobnych i rozebrano część cmentarnego muru, a pozyskany w ten sposób kamień użyto do budowy dróg.

Menachem Turek w relacji złożonej w Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej tak opisał cmentarz z okresu międzywojennego: 
"Stary cmentarz był pokryty starymi, ciężkimi macewami sprzed stuleci. Grobami rabinów, gaonów i wielkich swego pokolenia. Grobami, do których zbliżano się zdjąwszy buty, ze strachem i wielkim szacunkiem. Grobami, wokół których powstawały legendy; macewami rozpadniętymi ze starości, ze szparami, w które ludzie w potrzebie drżącymi palcami wkładali kwitlech i od razu odczuwali ulgę w zbolałych sercach".

Opracowała Dorota Owczarek
Źródło: Wikipedia, www.atrakcjepodlasia.pl, www.sztetl.org.pl, www.cmentarze-zydowskie.pl
Zdjęcia wykonano 11 sierpnia 2021 roku
Podlasie
miasto Tykocin
powiat białostocki
gmina Tykocin

0 komentarze

Prześlij komentarz

Miło że mnie odwiedziłeś....zostaw po sobie ślad.
Anonimie-podaj swoje imię.
Jeśli podoba Ci się mój blog to proszę dodaj go do obserwowanych.
Dziękuję i zapraszam ponownie.

Łączna liczba wyświetleń

Obserwatorzy Blogger